حاملگی خارج از رحم

حاملگی خارج از رحم به چه معناست؟

مادرانی که روزهای بارداری را طی می‌کنند و به امید انتظار تولد کودکشان به سر می‌برند، در ابتدا و طول بارداری دستخوش تغییرات و علائمی هستند که نباید آن‌ها را نادیده بگیرند. آگاهی شما شرط اساسی برای جلوگیری و پیشگیری از موارد خطرناک است تا بتوانید در نهایت به یک بارداری مطمئن برسید. در صد کمی از خانم‌ها، بارداری خارج از رحمی را تجربه می‌کنند که در این زمان بایستی به بارداری خاتمه داد تا سلامت مادر حفظ شود.

بیایید قبل از آن به بررسی حاملگی داخل رحم بپردازیم. در یک بارداری و حاملگی طبیعی، یکی از تخمک‌های لوله فالوپ در رحم توسط اسپرم لقاح پیدا می‌کند و در رحم حرکت می‌کند. زمانی که خود را در دیوار داخلی رحم مستقر می‌کند، لانه گزینی انجام شده و در آن مانده و رشد می‌کند. در صورتی که این عمل، در جایی به جز دیواره داخلی رحم اتفاق بیفتد، به آن حاملگی خارج از رحم می‌گویند. مثلا اگردر لوله‌های فالوپ یا دهانه رحم یا قسمت‌های دیگر اندام تناسلی بانوان لانه گزینی انجام شود، بارداری خارج از رحمی رخ داده است. 

عوامل موثر بر حاملگی خارج رحم

این اتفاق ممکن است برای هر خانم رخ دهد در حالی که بدون هیچ علامت یا نشانه خطرناکی باشد. با این حال ممکن است برخی از مادران تحت شرایطی بیشتر در معرض این نوع بارداری قرار داشته باشند. برخی از عومل موثر در حاملگی خارج از رحم عبارت است از:

• سابقه جراحی لوله‌های رحم
• سابقه حاملگی خارج از رحم
• عفونت های جنسی دستگاه تناسلی (STIs)
• ناباروری ودرمان های مرتبط با آن مانند IVF
• ابتلا به آندومتریوز
• فیبروم های بزرگ رحمی
• بیماری های التهابی لگن (PID)
• استفاده از IUD
• مصرف بیش از حد دخانیات از جمله سیگار

علائم حاملگی خارج از رحم

بروز علائم حاملگی خارج از رحم ممکن است در هر فردی متفاوت باشد.

• در برخی افراد هیچ علامت خاصی وجود ندارد و این عارضه تنها پس از پارگی لوله‌های رحم مشخص می شود‌.
• در شرایطی ممکن است علامت‌هایی مثل یک بارداری طبیعی را داشته باشید و یا دچار حالت تهوع، خستگی شوید.
• در برخی موارد هم ممکن است این علائم شبیه به علامت بیماری‌هایی مثل آپاندیسیت یا پارگی کیست تخمدان باشد و با درد شکم خود را نشان دهد. دردی که در این قسمت تجربه می‌کنید، ممکن است ناگهانی یا شدید و حتی متناوبی باشد. این درد به خصوص در زمان سرفه یا خروج مدفوع بیشتر می‌شود. درد خفیفی که در یک نقطه از شکم یا لگن اتفاق می‌افتد و در برخی شرایط با تهوع و استفراغ همراه است.
• در بعضی از بیماران نیز علایم بارداری خارج از رحم با خونریزی واژینال آغاز می شود و خونریزی واژن یا لکه بینی‌ بعد از مثبت بودن تست بیبی چک اتفاق می افتد.

در هر صورت در این دوران با دیدن علائم زیر حتماً با پزشک متخصص زنان و زایمان در ارتباط باشید.

تشخیص حاملگی خارج از رحم

تشخیص این عارضه به عهده پزشک است و با این حال کار راحتی نیست. پزشک با معاینه و آزمایش و انجام سونوگرافی‌های مختلف وضعیت جنین را بررسی می‌کند تا تشخیص دهد آیا حاملگی خارج از رحم رخ داده یا خیر. درنتیجه شما با مراجعه به بهترین سونوگرافی و انجام آزمایش های مشخص که این عارضه را به درستی تشخیص دهد برای درمان اقدام نمایید.

• تشخیص حاملگی خارج از رحم با معاینه پزشکی 

در ابتدا متخصص زنان و زایمان با بررسی علائم حیاتی، معاینه واژینال و شکم به بررسی این اتفاق می‌پردازد. در صورتی که در حین معاینه واژن و دهانه رحم، دردی در ناحیه لگن حس کنید و یا خونریزی یا ترشح واژینال غیرطبیعی داشته باشید، احتمال حاملگی خارج از رحم وجود دارد. اگر در این معاینات، پزشک احتمال حاملگی خارج از رحم بدهد، سونوگرافی و آزمایش خون برایتان تجویز می‌کند.

• تشخیص حاملگی خارج از رحم با آزمایش خون

برای بررسی سطح هورمون BHCG پزشک ممکن است آزمایش خون تجویز کند. در صورتی که میزان این هورمون به اندازه کافی بالا باشد، تشخیص بارداری شما قطعی است اما اگر این میزان کمتر از حد معمول باشد، احتمال ابتلا به حاملگی خارج از رحم وجود دارد. درصورتی که سایر علائم مربوط به حاملگی خارج از رحم را نداشته باشید، طی ۴۸ ساعت آینده، آزمایش خون برایتان تجویز می‌شود تا دوباره سطح BHCG بررسی شود.

• تشخیص حاملگی خارج از رحم با سونوگرافی

در صورتی که در هفته ششم بارداری باشید اما در سونوگرافی عادی، جنین در رحم مشاهده نشود، احتمال حاملگی خارج از رحم وجود دارد. در این زمان پزشک، با استفاده از سونوگرافی ترانس واژینال، به طور دقیق رحم و لوله‌های رحم را بررسی می‌کند. البته ممکن است به دلایلی مثل کوچک بودن تخمک لقاح یافته، محل دقیق حاملگی نشان داده نشود. در این زمان با نظارت‌های بیشتر، تا زمانی که پزشک از تشخیص خود مطمئن شود، تحت نظر خواهید بود.

درمان حاملگی خارج از رحم

زمانی که حاملگی خارج از رحم تشخیص داده می‌شود، می‌توان با درمان‌های به موقع سلامت مادر را حفظ کرد و از عوارض بیشتر جلوگیری کرد. در صورتی که حاملگی خارج از رحم به طور دقیق تشخیص داده شود، پزشک از یکی از روش‌های زیر برای پایان دادن به بارداری استفاده می‌کند:

•  درمان دارویی

در صورتی که جنین به اندازه کافی کوچک باشد و مادر نیز شرایط مساعدی داشته باشد، پزشک از درمان دارویی (متوتروکسات و …) استفاده می‌کند که بصورت عضلانی تزریق شده و به جریان خون می‌رسد و رشد سلول‌های جنین را متوقف می‌کند. در نهایت این سلول‌ها به بدن مادر جذب می‌شود و در این مدت ممکن است با علائمی همچون تهوع، اسهال، استفراغ یا درد شکمی روبرو شوید.

• جراحی لاپاراروسکوپی

در صورتی که خونریزی داخلی رخ داده باشد یا جنین به حدی باشد که درمان دارویی موثر واقع نشود، با استفاده از جراحی لاپاراسکوپی آن را خارج می‌کنند. در این روش در صورت امکان لوله‌های رحم حفظ خواهد شد، در صورتی که آسیب به لوله‌ها جدی باشد خونریزی شدیدی رخ داده باشد، پزشک ناچار به برداشتن لوله‌های رحم است. این جراحی نیاز به متخصص با تجربه و مهارت بالا دارد.

• جراحی شکمی

در صورتی که خونریزی شدید اتفاق افتاده باشد و جنین به حدی رسیده باشد که امکان برداشتن با لاپاروسکوپی وجود نداشته باشد، متخصص زنان و زایمان با استفاده از جراحی از طریق شکم، جنین را خارج می‌کند. پس از این عمل، نیاز به هفته‌ها استراحت دارید اما مانند لاپاراسکوپی امکان حفظ لوله‌های رحم نیز وجود دارد.

بارداری خارج از رحم و پریود

در صورتی که بارداری خارج از رحم باشد، علائم آن معمولاً دو یا چهار هفته بعد از آخرین پریود فرد نشان داده می‌شود. لکه بینی و خونریزی‌های واژن یکی از نشانه‌های این اتفاق بوده که ممکن است با درد شدید و مداوم به خصوص در قسمت لگن همراه باشد.

سوالات متداول